Clownvis – Animal Info

Clownvis/ Driebandanemoonvis

Amphiprion ocellaris

Grootte en Gewicht

Mannetjes clownvissen zijn meestal kleiner dan vrouwtjes.
Vrouwtjes kunnen tot 11 cm lang worden, terwijl mannetjes vaak rond de 7–8 cm blijven.
Het gewicht varieert, maar ligt meestal tussen de 20 en 80 gram, afhankelijk van de soort en leeftijd.

Voeding

Clownvissen zijn omnivoren. Hun dieet bestaat uit:

Algen
Plankton
Kleine schaaldieren zoals copepoden
Restjes voedsel van hun gastanemoon
Soms eten ze ook parasieten van de anemoon, wat een wederzijds voordelige relatie is.

Levensduur

In het wild leven clownvissen gemiddeld 6 tot 10 jaar.
In gevangenschap, bij goede verzorging, kunnen ze tot wel 15 jaar oud worden.

Habitat en Verspreiding

Clownvissen leven in:

Warme, tropische wateren van de Indische Oceaan en het westelijke deel van de Stille Oceaan.
Ze komen veel voor rond de koraalriffen van landen zoals Indonesië, Filipijnen, Papoea-Nieuw-Guinea, en delen van Australië (zoals het Groot Barrièrerif).

Hun habitat is nauw verbonden met zeeanemonen, waarin ze bescherming vinden tegen roofdieren.

Familie en Verwanten

Clownvissen behoren tot de familie Pomacentridae, ook wel bekend als koraalvissen.

Andere verwante soorten binnen deze familie zijn:

Damselfishes (juffertjes)
Chromis (kleine rifvissen)
Deze vissen delen vaak het rifmilieu en hebben vergelijkbare gedragingen.

Kenmerken van de Clownvis

Kleur: Fel oranje met witte banden omgeven door een zwarte rand.
Lichaamsvorm: Ovaal en zijdelings afgeplat.
Vinnen: Duidelijk zichtbaar, vaak met zwarte randen.
Gedrag: Zeer territoriaal en leven vaak in kleine groepen rond één anemoon.

Interessante Feiten

Geslachtsverandering: Clownvissen zijn protandrisch hermafrodiet – ze worden geboren als mannetje en kunnen veranderen in vrouwtje als dat nodig is binnen hun sociale groep.
Symbiose met zeeanemonen: Ze zijn immuun voor het gif van de anemoon dankzij een speciale slijmlaag op hun huid.
Populair door films: De clownvis kreeg wereldwijde bekendheid door de film Finding Nemo.
Sociale hiërarchie: Binnen een groep is er een duidelijke rangorde – de grootste is het vrouwtje, gevolgd door het dominante mannetje, en dan de kleinere mannetjes.
Niet migrerend: Clownvissen blijven meestal in hetzelfde gebied hun hele leven.

Extra informatie over Clownvissen

Wat zijn Clownvisen eigenlijk?

Clownvissen zijn kleine, kleurrijke zeevissen die bekend staan om hun nauwe relatie met zeeanemonen. Ze behoren tot de familie Pomacentridae, een groep rifvissen die vaak voorkomen in tropische wateren. Clownvissen zijn vooral beroemd geworden door hun opvallende uiterlijk en hun gedrag in symbiose met anemonen.

Taxonomische Indeling

Orde: Perciformes
→ De grootste orde van gewervelde dieren, waartoe veel rifvissen behoren.
Familie: Pomacentridae
→ Deze familie omvat clownvissen én juffertjes (damselfishes).
Geslacht: Amphiprion (de meeste clownvissen)
→ Er is ook één soort in het geslacht Premnas (Premnas biaculeatus – de maroon clownfish).

Wat doen clownvissen in hun leven?

Clownvissen leven in kleine groepen binnen een zeeanemoon. Hun leven draait om:

Bescherming: De anemoon biedt veiligheid tegen roofdieren.
Voeding: Ze eten plankton, algen en restjes van de anemoon.
Sociale structuur: De groep bestaat uit één dominant vrouwtje, een mannetje en meerdere kleinere mannetjes.
Geslachtsverandering: Als het vrouwtje sterft, verandert het dominante mannetje in een vrouwtje.

Ze blijven meestal in dezelfde anemoon hun hele leven en verdedigen hun territorium actief.

Hoeveel soorten clownvissen zijn er?

Er zijn ongeveer 30 erkende soorten clownvissen. De meeste behoren tot het geslacht Amphiprion, met één soort in Premnas.

📘 Volledige Soortenlijst – Clownvissen (Amphiprioninae)

Nederlandse naam	Wetenschappelijke naam
Oranje clownvis	Amphiprion percula
Tomaatclownvis	Amphiprion frenatus
Maroon clownvis	Premnas biaculeatus
Clark’s clownvis	Amphiprion clarkii
Roze anemoonvis	Amphiprion perideraion
Saddleback clownvis	Amphiprion polymnus
Skunk clownvis	Amphiprion akallopisos
Oman clownvis	Amphiprion omanensis
Sebae clownvis	Amphiprion sebae
Mauritius clownvis	Amphiprion chrysogaster
Twee-band clownvis	Amphiprion bicinctus
Maldiven clownvis	Amphiprion nigripes
Barrierereef clownvis	Amphiprion latezonatus
Oranjevin clownvis	Amphiprion melanopus
Filipijnse clownvis	Amphiprion leucokranos
Indische clownvis	Amphiprion indicus
Timor clownvis	Amphiprion timorensis
Java clownvis	Amphiprion javanicus
Nieuw-Guinea clownvis	Amphiprion pacificus
Fiji clownvis	Amphiprion barberi
Australië clownvis	Amphiprion rubrocinctus
Roodstaart clownvis	Amphiprion ephippium
Witkop clownvis	Amphiprion mccullochi
Roodband clownvis	Amphiprion tricinctus
Zwartwit clownvis	Amphiprion allardi
Zuid-Afrikaanse clownvis	Amphiprion latifasciatus
Ternate clownvis	Amphiprion thiellei
Roodmasker clownvis	Amphiprion fuscocaudatus
Sumatra clownvis	Amphiprion sandaracinos
Biak clownvis	Amphiprion biaculeatus

🔎 Let op: Sommige namen kunnen regionaal verschillen en sommige soorten zijn zeldzaam of beperkt tot specifieke eilanden of riffen.

Kunnen Clownvissen hun geslacht veranderen?

Ja, clownvissen kunnen écht hun geslacht veranderen. Voor veel mensen klinkt dat misschien raar of ongelooflijk, maar in de onderwaterwereld is dit een natuurlijk en slim mechanisme.

Hoe werkt het?

Alle clownvissen worden geboren als mannetje.
In een groep leeft meestal één dominant vrouwtje, één dominant mannetje, en meerdere kleinere mannetjes.
Vrouwtjes zijn groter en sterker dan mannetjes – zij zijn de baas in de groep.

Geslachtsverandering

Als het vrouwtje sterft of verdwijnt, gebeurt er iets bijzonders:

Het dominante mannetje verandert van geslacht en wordt het nieuwe vrouwtje.
Een van de kleinere mannetjes groeit dan uit tot het nieuwe dominante mannetje.

Wat gebeurt er met het lichaam?

De hormonen van de vis veranderen.
De geslachtsorganen passen zich aan: de mannelijke voortplantingsdelen worden vervangen door vrouwelijke.
Dit proces duurt meestal enkele dagen tot weken.

⚠️ Een clownvis kan dit maar één keer doen.
Zodra een mannetje is veranderd in een vrouwtje, kan het niet meer terug veranderen.

📘 Woordenlijst – Vissen die hun geslacht kunnen veranderen

Vissoort	Wetenschappelijke naam	Type verandering
Blauwe koplipvis	Thalassoma bifasciatum	Vrouwtje → Mannetje
Zandbaars	Lythrypnus dalli	Vrouwtje ↔ Mannetje (omkeerbaar)
Zwaardvis	Xiphophorus helleri	Vrouwtje → Mannetje
Papegaaivis	Scarus spp.	Vrouwtje → Mannetje
Anemoonvis (clownvis)	Amphiprion spp.	Mannetje → Vrouwtje
Groene lipvis	Notolabrus celidotus	Vrouwtje → Mannetje
Kobudai (Japanse lipvis)	Semicossyphus reticulatus	Vrouwtje → Mannetje
Zandvis	Halichoeres spp.	Vrouwtje → Mannetje

Waarom leven Clownvissen in zeeanemonen?

Clownvissen leven in zeeanemonen om zichzelf te beschermen tegen natuurlijke vijanden. In de open zee zijn ze kwetsbaar voor roofvissen zoals barracuda’s, murenen en grotere rifvissen. De zeeanemoon biedt een veilige schuilplaats – maar dat is niet zonder risico.

Zeeanemonen zijn giftig

Zeeanemonen hebben tentakels met netelcellen die een giftige steek kunnen geven. Voor de meeste vissen is dit dodelijk of schadelijk. De tentakels zijn bedoeld om prooien te vangen en roofdieren af te weren.

Waarom clownvissen niet gestoken worden

Clownvissen zijn immuun voor het gif van de zeeanemoon. Dat komt door een speciale slijmlaag op hun huid die voorkomt dat de netelcellen afgaan. Maar… ze worden niet immuun geboren.

Clownvissen moeten trainen

Als jonge clownvissen een zeeanemoon willen bewonen, moeten ze langzaam wennen:

Ze naderen voorzichtig de tentakels.
Ze wrijven zich herhaaldelijk tegen de anemoon om hun huid aan te passen.
Dit proces duurt enkele uren tot dagen.
Als ze te snel gaan, kunnen ze gestoken worden.

Door deze “training” bouwen ze hun beschermende slijmlaag op en worden ze uiteindelijk volledig immuun.

Mutualistische relatie

De relatie tussen clownvissen en zeeanemonen is mutualistisch – dat betekent dat beide dieren voordeel hebben:

Clownvis krijgt bescherming en een veilige plek om te leven.
Zeeanemoon krijgt voedselresten, wordt schoongehouden van parasieten, en de clownvis verjaagt kleine roofdieren.

Zijn er andere vissen die in zeeanemonen leven?

Clownvissen zijn bijna uniek in hun nauwe relatie met zeeanemonen. Er zijn weinig andere vissen die dit doen. Soms leven kleine garnalen of krabben ook in zeeanemonen, maar onder de vissen zijn clownvissen de bekendste en meest gespecialiseerde bewoners.