Inktvis

Teuthida

Grootste en kleinste soorten

Grootste soort:
De reuzeninktvis (Architeuthis dux) is de grootste bekende soort.
- Lengte: tot 13 meter (inclusief tentakels)
- Gewicht: tot 275 kg
Kleinste soort:
De Southern pygmy squid (Idiosepius notoides) is een van de kleinste.
- Lengte: slechts 1,5 cm
- Gewicht: minder dan 1 gram

Voeding

Inktvissen zijn carnivoren. Ze jagen actief op:

Kleine vissen
Garnalen
Krabben
Andere inktvissen

Ze gebruiken hun tentakels om prooien te grijpen en hun scherpe snavel om ze te verscheuren.

Levensduur

Gemiddeld in het wild:
Meeste soorten leven 1 tot 2 jaar.
In gevangenschap:
Vaak korter door stress en beperkte ruimte, meestal minder dan 1 jaar.
Langst levende soort:
De reuzeninktvis kan mogelijk tot 5 jaar leven, hoewel dit moeilijk te bevestigen is.
Kortst levende soort:
Sommige kleine soorten leven slechts 6 maanden.

Habitat en verspreiding

Inktvissen leven in zoutwater, van kustgebieden tot diepe oceanen.

Habitat:
- Kustwateren
- Open oceaan
- Diepzee (voor reuzeninktvis)
Verspreiding:
- Atlantische Oceaan
- Stille Oceaan
- Indische Oceaan
- Middellandse Zee

Ze komen wereldwijd voor, behalve in extreem koude poolgebieden.

Familie en verwanten

Klasse: Cephalopoda
Orde: Teuthida
Verwante dieren:
- Octopus (achtarmige koppotige)
- Zeekat (sepia)
- Nautilus (met schelp)

Kenmerken van inktvissen

Lichaam: Langwerpig met een mantel
Tentakels: 8 armen + 2 langere vangtentakels
Ogen: Zeer goed ontwikkeld, vergelijkbaar met die van mensen
Inktzak: Voor verdediging – spuit donkere inkt om te ontsnappen
Beweging: Door waterstralen via een sifon (jetpropulsie)

Interessante feiten

Inktvissen hebben blauw bloed door het gebruik van hemocyanine in plaats van hemoglobine.
Ze kunnen van kleur veranderen dankzij speciale huidcellen (chromatoforen).
Sommige soorten zijn bioluminescent – ze kunnen licht produceren.
Ze hebben een complex zenuwstelsel en vertonen intelligent gedrag zoals probleemoplossing.
Inktvissen hebben drie harten: één voor het lichaam en twee voor de kieuwen.

Extra informatie over Inktvissen

Wat zijn Inktvissen eigenlijk?

Inktvissen zijn zeedieren die behoren tot de klasse Cephalopoda, wat letterlijk “koppotigen” betekent. Deze naam verwijst naar hun lichaamsbouw: hun poten (armen en tentakels) zitten direct aan hun hoofd vast. Binnen deze klasse vallen ook octopussen, zeekatten en de nautilus.

Meer specifiek behoren inktvissen tot de orde Teuthida, die alle echte inktvissen omvat. Ze zijn bekend om hun snelheid, intelligentie, vermogen om inkt te spuiten, en hun vermogen om van kleur te veranderen.

Wat doen inktvissen in hun leven?

Inktvissen zijn actieve jagers. Ze gebruiken hun tentakels om prooien te vangen, hun scherpe snavel om voedsel te vermalen, en hun uitstekende ogen om te navigeren en jagen. Hun leven bestaat uit:

Jagen op vissen, garnalen en andere zeedieren
Zwemmen met behulp van jetpropulsie (water uit hun sifon spuiten)
Camoufleren door van kleur en textuur te veranderen
Voortplanten: na het paren sterven veel soorten kort daarna
Verdedigen: door inkt te spuiten om roofdieren te verwarren

Hoeveel soorten inktvissen zijn er?

Er zijn ongeveer 300 bekende soorten inktvissen, verdeeld over verschillende families en geslachten. Hieronder een lijst van enkele bekende soorten met hun wetenschappelijke namen:

Nederlandse naam	Wetenschappelijke naam
Reuzeninktvis	Architeuthis dux
Kolossale inktvis	Mesonychoteuthis hamiltoni
Gewone pijlinktvis	Loligo vulgaris
Noordelijke pijlinktvis	Illex illecebrosus
Zuidelijke pygmee-inktvis	Idiosepius notoides
Gladde inktvis	Todarodes pacificus
Vliegende inktvis	Ommastrephes bartramii
Sepia (zeekat)	Sepia officinalis
Bobtail squid	Euprymna scolopes

Elke soort heeft unieke eigenschappen qua grootte, gedrag, habitat en levensduur.

Welke dieren jagen aan Inktvis

Inktvissen zijn een belangrijke voedselbron in de zee. Veel dieren – zowel in het water als op het land – jagen op hen. Hieronder vind je een overzicht per diergroep.

🐟 Vissen die inktvissen eten

Nederlandse naam	Wetenschappelijke naam
Tonijn	Thunnus spp.
Kabeljauw	Gadus morhua
Zwaardvis	Xiphias gladius
Makreel	Scomber scombrus
Haring	Clupea harengus
Barracuda	Sphyraena spp.

🦐 Zeedieren die inktvissen eten

Nederlandse naam	Wetenschappelijke naam
Potvis	Physeter macrocephalus
Dolfijn	Delphinidae
Zeehond	Phoca vitulina
Walvis (diverse soorten)	Cetacea
Krabben (kleine soorten)	Portunidae
Octopus (sommige soorten)	Octopus vulgaris

Nederlandse naam	Wetenschappelijke naam
Mens	Homo sapiens
Beer (soms bij kust)	ursidae
Wasbeer (bij getijdengebieden)	Procyon lotor

Let op: Landdieren eten meestal inktvissen die zijn aangespoeld of gevangen door mensen.

🐦 Vogels die inktvissen eten

Nederlandse naam	Wetenschappelijke naam
Albatros	Diomedea spp.
Jan-van-gent	Morus bassanus
Meeuw	Larus spp.
Stormvogel	Procellariidae
Zeearend (soms)	Haliaeetus spp.

🛡️ Hoe verdedigen inktvissen zichzelf?

Inktvissen hebben verschillende slimme manieren om zich te verdedigen tegen roofdieren:

Inkt spuiten
Ze laten een wolk donkere inkt los om vijanden te verwarren en te ontsnappen.
Camouflage
Dankzij chromatoforen in hun huid kunnen ze van kleur en patroon veranderen om op te gaan in hun omgeving.
Snelheid
Ze bewegen razendsnel door water uit hun sifon te spuiten – een soort jetpropulsie.
Verstoppen
Sommige soorten graven zich in het zand of verstoppen zich tussen rotsen.
Tentakels en snavel
Als laatste verdediging kunnen ze hun tentakels gebruiken om te grijpen en hun scherpe snavel om te bijten.

Wat is de oogvisie van de inktvis?

Inktvissen hebben uitstekende ogen, die qua structuur en werking sterk lijken op die van mensen. Hun ogen zijn groot, bolvormig en zeer gevoelig voor licht. Ze zijn speciaal aangepast aan het leven in de zee, waar lichtomstandigheden sterk kunnen variëren.

Kunnen inktvissen goed zien in het donker?

Inktvissen zijn uitstekend aangepast aan weinig licht. Veel soorten leven in diepe of troebele wateren waar zonlicht nauwelijks doordringt. Hun ogen zijn:

Groot: om zoveel mogelijk licht op te vangen
Gevoelig: ze kunnen subtiele bewegingen en contrasten waarnemen
Efficiënt: ze passen zich snel aan bij veranderingen in licht

Diepzee-inktvis en bioluminescentie

Grote inktvissen zoals de reuzeninktvis (Architeuthis dux) leven in de diepe oceaan, waar het vrijwel volledig donker is. Daar kunnen ze:

Bioluminescente dieren zien – dieren die zelf licht geven
Deze lichtsignalen van mijlen ver waarnemen
Bioluminescentie gebruiken om prooien te vinden of roofdieren te vermijden

Kunnen inktvissen kleuren zien?

Wetenschappers denken dat:

Inktvissen waarschijnlijk geen kleuren zien zoals mensen
Ze hebben één type lichtgevoelige cel (monochromatisch)
Maar ze kunnen kleur en contrast herkennen door slimme aanpassing van hun pupilvorm en huidreflectie

Dus hoewel ze kleuren niet “zien” zoals wij, kunnen ze onderscheid maken tussen verschillende lichtgolven – wat hen helpt bij camouflage en jacht.

Wat zien inktvissen in het wild?

Inktvissen zien een breed scala aan dingen in hun leven:

Prooien zoals vissen, garnalen en krabben
Roofdieren zoals dolfijnen, haaien en potvissen
Andere inktvissen voor communicatie en voortplanting
Omgeving zoals rotsen, zandbodems, zeewier en koraal
Lichtflitsen van bioluminescente dieren in de diepzee

Hun visuele wereld is dynamisch, vol beweging, licht en schaduw – en ze gebruiken hun ogen om snel te reageren op alles om hen heen.

Hoe zwemmen inktvissen?

Veel mensen denken dat inktvissen zich voortbewegen zoals een octopus, door te kruipen met hun tentakels. Maar inktvissen doen het heel anders!

Jetpropulsie: hun belangrijkste manier van zwemmen

Inktvissen gebruiken een slimme techniek genaamd jetpropulsie:

Ze zuigen water in hun lichaam via een opening in de mantel (een gespierde lichaamswand).
Vervolgens persen ze dat water krachtig uit via een buisvormig lichaamsdeel genaamd de siphon.
Door deze waterstraal bewegen ze zich snel en wendbaar door het water.

Deze manier van voortbewegen is uniek en maakt inktvissen tot snelle en behendige zwemmers.

Zwemvariaties tussen soorten

Niet alle inktvissen zwemmen op dezelfde manier:

Pijlinktvissen (Loligo vulgaris) gebruiken ook hun vinnen aan de zijkant van hun lichaam voor rustige bewegingen.
Reuzeninktvis (Architeuthis dux) beweegt traag en gebruikt vooral zijn vinnen in diepe wateren.
Bobtail squid (Euprymna scolopes) zwemt met korte stoten en verstopt zich vaak in het zand.

Snelheid van inktvissen

Normale snelheid:
De meeste soorten zwemmen rond 8 tot 16 km/u bij normaal gedrag.
Snelste soort:
De vliegende inktvis (Ommastrephes bartramii) kan snelheden bereiken tot 40 km/u!
Traagste soort:
De pygmee-inktvis (Idiosepius notoides) beweegt langzaam en blijft vaak stil of verstopt.

📋 Situaties waarin inktvissen zwemmen

Inktvissen zwemmen in verschillende situaties:

Situatie	Doel van het zwemmen
Jagen	Prooien achtervolgen
Vluchten	Ontsnappen aan roofdieren
Migratie	Verplaatsen naar andere gebieden
Paring	Zoeken naar een partner
Verkenning	Omgeving verkennen
Rustige beweging	Energie besparen

Uithoudingsvermogen

Inktvissen zijn snelle sprinters, maar geen langeafstandszwemmers:

Ze kunnen korte afstanden razendsnel afleggen.
Bij langdurige inspanning schakelen ze over op vinzwemmen, wat minder energie kost.
Hun uithoudingsvermogen hangt af van de soort:
- Pijlinktvissen hebben relatief goed uithoudingsvermogen.
- Diepzee-inktvis beweegt langzaam en conserveert energie.