Vlieg

Musca domestica

Grootste en Kleinste Vliegen

Grootste vlieg: De Gauromydas heros, afkomstig uit Zuid-Amerika, is de grootste bekende vlieg. Hij kan tot 7 cm lang worden en heeft een vleugelspanwijdte van 10 cm.
Kleinste vlieg: De Euryplatea nanaknihali, ontdekt in Thailand, is slechts 0,4 mm lang – kleiner dan een zoutkorrel!

Gewicht

De meeste gewone huisvliegen (Musca domestica) wegen ongeveer 12 milligram.
Grote soorten zoals Gauromydas heros kunnen tot 1 gram wegen.

Voedsel

Vliegen zijn alleseters, afhankelijk van de soort:

Huisvliegen eten rottend organisch materiaal, voedselresten, uitwerpselen.
Bloemvliegen voeden zich met nectar en stuifmeel.
Vleesvliegen en blauwgroene bromvliegen leggen hun eitjes op kadavers en hun larven voeden zich met vlees.
Sommige soorten zijn parasieten of bloedzuigers, zoals de steekvlieg (Stomoxys calcitrans).

Leefgebieden en Verspreiding

Vliegen leven bijna overal ter wereld, behalve in extreme omgevingen zoals Antarctica.

Ze komen voor op alle continenten behalve Antarctica.
Ze leven in bossen, steden, dorpen, bergen, woestijnen, moerassen, en zelfs in huizen.

Levensduur

Huisvlieg: leeft gemiddeld 15 tot 30 dagen.
In gevangenschap (bijvoorbeeld in laboratoria) kunnen ze iets langer leven, tot 2 maanden, afhankelijk van temperatuur en voeding.
Sommige soorten, zoals kraanvliegen, leven als volwassen insect slechts een paar dagen – lang genoeg om zich voort te planten.

Familie en Verwanten

Vliegen behoren tot de familie Muscidae (voor huisvliegen), maar er zijn veel andere families binnen de orde Diptera.

Andere dieren in dezelfde orde zijn:

Muggen (Culicidae)
Steekvliegen (Tabanidae)
Bromvliegen (Calliphoridae)
Fruitvliegen (Drosophilidae)

Kenmerken

Twee vleugels (in tegenstelling tot de meeste insecten met vier).
Grote samengestelde ogen die bijna 360° zicht geven.
Kleine antennes voor geurdetectie.
Zuigsnuit of steeksnuit, afhankelijk van de soort.
Snelle reflexen en uitstekende vliegvaardigheid.

Interessante Feiten

Vliegen kunnen tot 200 keer per seconde met hun vleugels slaan.
Ze kunnen lopen op plafonds en muren dankzij kleefkussentjes aan hun poten.
Vliegen zijn belangrijk voor natuurlijke recycling – ze helpen bij het afbreken van organisch afval.
Fruitvliegen worden veel gebruikt in genetisch onderzoek vanwege hun korte levenscyclus.
Sommige vliegen kunnen ziektes overbrengen, zoals tyfus, cholera en dysenterie.

Extra informatie over Vlieggen

Wat zijn Vliegen eigenlijk?

Vliegen zijn insecten die behoren tot de orde Diptera. Het woord Diptera komt uit het Grieks en betekent “twee vleugels” – een belangrijk kenmerk van vliegen, want in tegenstelling tot veel andere insecten hebben ze slechts één paar functionele vleugels. Het tweede paar is omgevormd tot kleine evenwichtsorganen, genaamd halteres, die hen helpen bij het vliegen.

Het leven van een vlieg bestaat uit vier fasen:

Ei – Vrouwtjes leggen vaak honderden eitjes op voedselrijke plekken.
Larve – Ook wel “maden” genoemd. Ze eten veel en groeien snel.
Pop – In deze fase verandert de larve in een volwassen vlieg.
Volwassen vlieg – Ze vliegen, zoeken voedsel, paren en leggen nieuwe eitjes.

Vliegen spelen een belangrijke rol in de natuur:

Ze helpen bij het afbreken van organisch afval.
Sommige soorten bestuiven bloemen.
Ze dienen als voedselbron voor andere dieren.
Sommige soorten kunnen ook ziektes verspreiden, zoals de huisvlieg.

Hoeveel soorten vliegen zijn er?

Er zijn wereldwijd meer dan 160.000 beschreven soorten vliegen, en wetenschappers denken dat er nog veel meer onontdekt zijn. Ze komen voor in bijna elk ecosysteem op aarde.

📘 Woordenlijst van verschillende vliegen (met wetenschappelijke namen)

Hier is een lijst van enkele bekende vliegen en hun wetenschappelijke namen:

Nederlandse naam	Wetenschappelijke naam	Bijzonderheden
Huisvlieg	Musca domestica	Meest voorkomende vlieg in huizen
Steekvlieg	Stomoxys calcitrans	Kan mensen en dieren steken
Bromvlieg	Calliphora vomitoria	Legt eitjes op kadavers
Fruitvlieg	Drosophila melanogaster	Veel gebruikt in genetisch onderzoek
Kraanvlieg	Tipula spp.	Lijkt op een grote mug, steekt niet
Vleesvlieg	Sarcophaga spp.	Larven voeden zich met vlees
Bloemvlieg	Anthomyia spp.	Voedt zich met nectar en stuifmeel
Zandvlieg	Phlebotomus spp.	Kan ziektes zoals leishmaniasis overbrengen
Dazen (paardenvliegen)	Tabanus spp.	Grote steekvliegen, actief in de zomer
Lijkvlieg	Lucilia sericata	Gebruikt in medische wondbehandeling

Hier afbeelding van de stamboom van Diptera.

Je kunt zien dat ''Muggen'' ook leden zijn van de orde Diptera

Waarom vinden Mensen vliegen vervelend?

Mensen vinden vliegen vaak vervelend omdat ze:

rondvliegen en zoemen in huis, vooral rond eten.
op mensen landen, wat irritant en onhygiënisch voelt.
ziektes kunnen verspreiden, zoals salmonella, cholera en tyfus.
moeilijk te vangen zijn, door hun snelle reflexen.
eitjes leggen op voedsel of afval, wat leidt tot maden.
steekvliegen kunnen pijnlijke beten geven.

Situaties waarin vliegen mensen lastigvallen

Vliegen kunnen mensen irriteren in verschillende situaties:

Tijdens het eten, vooral buiten.
In de keuken, waar ze op voedsel gaan zitten.
In de slaapkamer, waar ze ’s nachts zoemen.
Op het platteland, waar vee en mest vliegen aantrekken.
In warme landen, waar vliegen actiever zijn door het klimaat.

📋 Wat doen vliegen dat mensen vervelend vinden? (Woordenlijst)

Gedrag van vliegen	Waarom het vervelend is
Zoemen	Storend geluid, vooral ’s nachts
Op eten zitten	Onhygiënisch, kan ziektes verspreiden
Op huid landen	Irritant gevoel, vooral bij herhaling
Steken (steekvliegen)	Pijnlijke beten, jeuk en zwelling
Eitjes leggen op afval	Leidt tot maden en stank
Moeilijk te vangen	Frustrerend bij pogingen ze weg te jagen
In grote aantallen komen	Overlast bij warm weer of afval

🌍 In welke landen worden vliegen als erg irritant ervaren?

Vliegen zijn wereldwijd irritant, maar in sommige landen is de overlast groter door klimaat, hygiëne of landbouwomstandigheden.

Landen 🌍	Waarom vliegen daar vervelend zijn
India 🇮🇳	Warm klimaat, veel open markten en afval
Australië 🇦🇺	Veel vee, warme zomers, bekend om de “Aussie bush flies”
Egypte 🇪🇬	Droog klimaat, open voedselverkoop, toeristische gebieden
Nigeria 🇳🇬	Tropisch klimaat, slechte afvalverwerking in sommige regio’s
Brazilië 🇧🇷	Warm en vochtig, veel landbouwgebieden
Verenigde Staten (Zuidelijke staten) 🇺🇸	Warm weer, veel vee en landbouwgebieden
Thailand 🇹🇭	Tropisch klimaat, straatvoedsel trekt vliegen aan
Mexico 🇲🇽	Warm klimaat, open voedselverkoop en landbouw

Het dieet van de Vlieg

Vliegen zijn alleseters en hun dieet hangt af van de soort en omgeving. De meeste vliegen eten vloeibaar of zacht voedsel, omdat ze geen kauwende monddelen hebben. Ze gebruiken hun zuigsnuit om vloeistoffen op te nemen.

📊 Hoeveel eet een vlieg per dag?

Een huisvlieg eet meerdere keren per dag, meestal kleine hoeveelheden. Omdat ze klein zijn (ongeveer 12 mg), eten ze per dag ongeveer 1 tot 2 milligram aan vloeibaar voedsel. Ze eten vaak, soms wel 20 tot 30 keer per dag, afhankelijk van beschikbaarheid.

🍽️ Voedselgroepen die vliegen eten

🏠 Voedsel dat vliegen vinden in huis

Voedselsoort	Waarom aantrekkelijk voor vliegen
Rot fruit	Zoet en zacht, makkelijk op te zuigen
Suiker en siroop	Energiebron, sterk geurend
Vleesresten	Rijk aan eiwitten, vooral voor larven
Melkproducten	Sterke geur, voedzaam
Brood met beleg	Vooral als het vochtig is
Afval en etensresten	Ideale plek voor eitjes en voeding

🌳 Voedsel dat vliegen vinden buiten

Voedselsoort	Waarom aantrekkelijk
Dierlijke uitwerpselen	Voedingsrijk voor larven
Kadavers	Vleesvliegen leggen hier hun eitjes
Nectar en stuifmeel	Voor bloemvliegen en bestuivers
Rotte bladeren	Organisch materiaal
Modder en vochtige grond	Sommige soorten halen hier mineralen uit

🌲 Voedsel dat vliegen eten in het wild

Voedselsoort	Soorten die dit eten
Bloed van dieren	Steekvliegen en zandvliegen
Honingdauw van bladluizen	Bloemvliegen
Dierlijk zweet	Aantrekkelijk voor sommige tropische soorten
Plantenresten	Voor larven van bepaalde soorten

🧪 Voedsel dat vliegen eten in gevangenschap (zoals in laboratoria)

Voedselsoort	Waarom gebruikt
Suikerwater	Energiebron
Gistmengsels	Voor fruitvliegen in genetisch onderzoek
Gelatine met voedingsstoffen	Gemakkelijk te doseren en observeren
Melasse	Zoet en voedzaam

😋 Favoriete voedsel van vliegen

Favoriet voedsel	Waarom favoriet
Rot fruit	Zoet, geurend, makkelijk te verteren
Vleesresten	Rijk aan eiwitten, ideaal voor voortplanting
Suikerhoudende vloeistoffen	Energiebron, snel opneembaar

🚫 Voedsel dat vliegen niet mogen eten (slecht voor hen)

Voedselsoort	Waarom slecht
Droog voedsel (zoals crackers)	Moeilijk op te nemen, geen vloeistof
Zout	Kan uitdroging veroorzaken
Sterk gekruide producten	Irriterend voor hun systeem
Kunstmatige zoetstoffen	Geen voedingswaarde
Schoonmaakmiddelen	Giftig, dodelijk

Hoe eten Vliegen hun voedsel?

Vliegen hebben een heel bijzondere manier van eten. In tegenstelling tot veel andere insecten, bijten of kauwen ze niet op hun voedsel. In plaats daarvan gebruiken ze een combinatie van spugen, oplossen en opzuigen.

Spugen van spijsverteringsenzymen

Wanneer een vlieg voedsel vindt, doet hij iets verrassends:

Hij spuugt een vloeistof uit zijn mond op het voedsel.
Deze vloeistof bevat spijsverteringsenzymen – stoffen die het voedsel afbreken en vloeibaar maken.
Zodra het voedsel vloeibaar is geworden, zuigt de vlieg het op met zijn zuigsnuit (ook wel proboscis genoemd).

Dit proces heet extern verteren – de vertering gebeurt buiten het lichaam, voordat het voedsel wordt opgenomen.

Proeven met hun voeten

Vliegen hebben smaakreceptoren op hun poten! Dat betekent dat ze:

Voedsel kunnen proeven zodra ze erop landen.
Als het voedsel aantrekkelijk is (zoet, vochtig, voedzaam), blijven ze langer en beginnen ze te eten.
Als het niet geschikt is, vliegen ze snel weer weg.

Hun poten zijn dus eigenlijk een soort smaaktesters.

Meer informatie over hoe vliegen eten

Vliegen kunnen alleen vloeibaar voedsel eten. Als iets te droog is, kunnen ze het niet opnemen.
Ze gebruiken hun zuigsnuit als een soort rietje.
Sommige soorten, zoals steekvliegen, hebben een steeksnuit waarmee ze bloed kunnen zuigen.
Vliegen eten vaak en snel, omdat ze een korte levensduur hebben en veel energie nodig hebben.

Eet smakelijk.

Hoe snel kunnen vliegen zijn?

Vliegen zijn verrassend snel en wendbaar voor hun grootte. De gemiddelde huisvlieg (Musca domestica) kan vliegen met een snelheid van ongeveer 7 tot 8 km/u. Dat lijkt langzaam, maar voor een insect van slechts een paar millimeter groot is dat behoorlijk snel!

Snelste vlieg

De vleesvlieg (Sarcophaga spp.) is een van de snelste vliegen.
Ze kunnen snelheden bereiken tot wel 72 km/u in korte vluchten!
Ze gebruiken deze snelheid vooral om snel naar voedsel of kadavers te vliegen.

Sloomste vlieg

De kraanvlieg (Tipula spp.) is een van de langzaamste vliegen.
Ze vliegen traag en onhandig, vaak met een wiebelende beweging.
Ze zijn daardoor makkelijk te vangen en worden vaak verward met muggen.

Wat doen vliegen met hun snelheid?

Vliegen gebruiken hun snelheid en wendbaarheid voor:

Ontsnappen aan roofdieren – Ze kunnen razendsnel reageren op beweging.
Snel naar voedsel vliegen – Vooral als ze suiker of rottend fruit ruiken.
Paring en voortplanting – Mannetjes achtervolgen vrouwtjes in de lucht.
Vermijden van mensen – Ze kunnen snel wegvliegen als je ze probeert te slaan.

Gedrag gekoppeld aan snelheid

Vliegen hebben snelle reflexen – ze reageren binnen milliseconden op beweging.
Ze kunnen in de lucht draaien en keren – zelfs ondersteboven vliegen.
Ze gebruiken hun grote samengestelde ogen om bewegingen snel te detecteren.
Hun halteres (evenwichtsorganen) helpen hen stabiel en precies te vliegen.

Dieren die vliegen kunnen vangen

Ondanks hun snelheid zijn er dieren die vliegen makkelijk kunnen vangen:

Dier	Hoe ze vliegen vangen
Kikkers	Met hun snelle, kleverige tong
Spinnen	Met webben waarin vliegen vast komen te zitten
Vogels	Vooral zwaluwen en vliegenvangers
Mensen	Met vliegenmeppers of elektrische vangers
Vleermuizen	Vangen vliegen in de lucht met echolocatie
Libellen	Roofinsecten die andere insecten in de lucht grijpen