Struisvogel

Struthio camelus

Grootte en Gewicht

Mannetjes kunnen tot 2,75 meter hoog worden.
Vrouwtjes zijn iets kleiner, tot ongeveer 2 meter.
Het gewicht varieert van 100 tot 160 kg, waarbij mannetjes meestal zwaarder zijn dan vrouwtjes.

Levensduur

In het wild kunnen struisvogels 30 tot 40 jaar oud worden.
In gevangenschap kunnen ze zelfs tot 50 jaar leven.

Voeding

Struisvogels zijn omnivoren, wat betekent dat ze zowel plantaardig als dierlijk voedsel eten:

Planten: zaden, bladeren, bloemen, vruchten.
Dierlijk: insecten, kleine reptielen.
Ze slikken ook kleine steentjes in om voedsel in hun maag te helpen malen (zoals een soort natuurlijke “maalmachine”).

Uiterlijke Kenmerken

Lange, kale poten met twee tenen (uniek onder vogels).
Lange nek, kale kop.
Mannetjes hebben zwarte veren met witte vleugelpunten.
Vrouwtjes zijn bruinachtig-grijs, wat hen helpt camoufleren.
Grote ogen (ongeveer 5 cm doorsnee) – de grootste van alle landdieren!

Familie en Classificatie

Struisvogels behoren tot de familie Struthionidae.
Ze zijn de grootste en zwaarste vogels ter wereld.
Ze behoren tot de orde Struthioniformes, een groep loopvogels (ratieten) die niet kunnen vliegen.

Habitat en Verspreiding

Struisvogels leven in:

Savannes
Halfwoestijnen
Open graslanden

Ze komen voor in veel Afrikaanse landen, vooral in:

Zuid-Afrika
Namibië
Botswana
Kenia
Tanzania
Ethiopië
Tsjaad
Soedan

Ze vermijden dichte bossen en echte woestijnen.

Interessante Feiten

Struisvogels kunnen tot 70 km/u rennen – de snelste vogel op land!
Ze gebruiken hun krachtige poten om zich te verdedigen – een schop van een struisvogel kan dodelijk zijn.
In tegenstelling tot de mythe steken ze hun kop niet in het zand – ze bukken zich om zich te verstoppen.
Ze leggen de grootste eieren van alle vogels – tot wel 15 cm lang en 1,4 kg zwaar.
Struisvogels leven vaak in groepen van 5 tot 50 individuen.

Extra informatie over Struisvogels

Hoe snel kunnen struisvogels rennen

Snelheid van jonge en volwassen struisvogels

Volwassen struisvogels zijn ongelooflijk snel: ze kunnen tot 70 km/u rennen, met een gemiddelde snelheid van 50 km/u over langere afstanden.
Jonge struisvogels (kuikens en juvenielen) zijn minder snel, maar kunnen al op jonge leeftijd 30 tot 50 km/u halen. Naarmate ze ouder worden, neemt hun snelheid toe.
Duurloop (rond 50 km/u): tot ongeveer 10 tot 15 minuten achter elkaar, afhankelijk van de omstandigheden zoals temperatuur, terrein en conditie van het dier.

Waarom rennen struisvogels?

Struisvogels gebruiken hun snelheid vooral als verdedigingsmechanisme:

Ze kunnen niet vliegen, dus rennen is hun enige manier om te ontsnappen aan roofdieren zoals leeuwen, cheeta’s en hyena’s.
Rennend kunnen ze plotseling van richting veranderen, wat hen helpt om aanvallen te ontwijken.
Soms gebruiken ze hun snelheid ook om territorium te verdedigen of om voedselbronnen te bereiken.

Gedrag tijdens het rennen

Struisvogels rennen met lange, krachtige passen van wel 3 tot 5 meter.
Ze gebruiken hun vleugels als balansinstrument, een beetje zoals een koorddanser zijn armen gebruikt.
Tijdens het rennen houden ze hun nek gestrekt en hun lichaam laag, wat hun aerodynamica verbetert.
Als ze zich bedreigd voelen, zie je vaak dat ze eerst rechtop staan en scannen, en dan plotseling versnellen.

Waarom kunnen Struisvogels niet vliegen?

Struisvogels zijn wat we noemen loopvogels – vogels die niet kunnen vliegen, maar in plaats daarvan uitstekend kunnen rennen. Andere bekende loopvogels zijn de pinguïn, kiwi, nandoe en kasuaris.

Hoe weten we dat?

Wetenschappers weten dat struisvogels loopvogels zijn door:

Vergelijking van hun skelet met dat van vliegende vogels.
DNA-onderzoek dat laat zien dat ze verwant zijn aan andere loopvogels.
Gedrag en bouw die aangepast zijn aan het leven op de grond.

Waarom kunnen struisvogels niet vliegen?

Er zijn verschillende redenen, die allemaal te maken hebben met evolutie:

1. Zware lichaamsbouw

Struisvogels zijn heel groot en zwaar (tot 160 kg).
Hun lichaam is te zwaar om door vleugels gedragen te worden.

2. Kleine vleugels

Ze hebben kleine vleugels in verhouding tot hun lichaam.
Deze vleugels zijn niet sterk genoeg om lift te genereren zoals bij vliegende vogels.

3. Geen vliegspieren

Vliegende vogels hebben sterke borstspieren en een speciaal borstbeen (het carina).
Struisvogels missen deze structuur, waardoor ze geen krachtige vleugelslagen kunnen maken.

4. Aanpassing aan het leven op de grond

In plaats van te vliegen, zijn struisvogels geëvolueerd om snel te rennen.
Hun poten zijn lang, gespierd en perfect voor snelheid op open vlaktes.

5. Evolutie zonder roofdieren

Miljoenen jaren geleden leefden struisvogels in gebieden met weinig natuurlijke vijanden.
Daardoor was vliegen minder belangrijk, en konden ze zich aanpassen aan het leven op de grond.

Evolutie van loopvogels

Loopvogels zoals de struisvogel stammen af van vliegende voorouders. Door miljoenen jaren van evolutie zijn sommige soorten aangepast aan het leven op de grond, elk op hun eigen manier:

Pinguïns gebruiken hun vleugels om te zwemmen.
Kiwi’s zijn nachtdieren met een sterk reukvermogen.
Struisvogels zijn renners met scherpe ogen en sterke poten.

Wat doen Struisvogels met hun vleugels?

Hoewel struisvogels niet kunnen vliegen, gebruiken ze hun vleugels op verschillende slimme manieren. Hun vleugels zijn dus zeker niet nutteloos!

1. Balans tijdens het rennen

Dit is misschien wel de belangrijkste functie van hun vleugels.
Tijdens het rennen gebruiken struisvogels hun vleugels als balansarmen, net zoals een koorddanser zijn armen gebruikt.
Ze spreiden hun vleugels om hun evenwicht te bewaren, vooral bij scherpe bochten of plotselinge richtingsveranderingen.

2. Communicatie en gedrag

Struisvogels gebruiken hun vleugels om signalen te geven aan andere struisvogels.
Bijvoorbeeld tijdens het paringsritueel spreiden mannetjes hun vleugels en maken ze sierlijke bewegingen om indruk te maken op vrouwtjes.
Ook bij dreiging kunnen ze hun vleugels spreiden om groter te lijken.

3. Bescherming van kuikens

Moederstruisvogels gebruiken hun vleugels om hun kuikens te beschermen tegen zon, regen of roofdieren.
Ze kunnen hun vleugels als een soort paraplu of schild gebruiken.

4. Temperatuurregeling

In warme gebieden kunnen struisvogels hun vleugels open spreiden om warmte kwijt te raken.
In koudere ochtenden houden ze hun vleugels juist dicht tegen het lichaam om warmte vast te houden.

Waarom slikken struisvogels steentjes?

Struisvogels slikken kleine steentjes, en dat klinkt misschien vreemd, maar het is eigenlijk heel normaal gedrag bij sommige dieren. Deze steentjes worden gastrolieten genoemd.

Wat zijn gastrolieten?

Gastrolieten zijn kleine steentjes die dieren opzettelijk inslikken.
Ze komen terecht in een speciaal deel van de maag, de spiermaag (ook wel maalkamer genoemd).
Daar helpen ze bij het vermalen van voedsel, vooral als het voedsel hard of vezelrijk is, zoals zaden, bladeren of plantenstengels.

Waarom doen struisvogels dit?

Struisvogels hebben geen tanden, dus ze kunnen hun voedsel niet kauwen. In plaats daarvan:

Ze slikken hun voedsel in grote stukken door.
In de spiermaag wordt het voedsel mechanisch fijngemalen met behulp van de steentjes.
Dit helpt bij een betere vertering van het voedsel in de darmen.

Gedrag van het slikken

Struisvogels zoeken actief naar geschikte steentjes op de grond.
Ze slikken meestal gladde, ronde steentjes van ongeveer 1 tot 3 cm groot.
Dit gedrag zie je vooral bij volwassen vogels, maar ook jonge struisvogels leren het snel.

Is het slecht voor de struisvogel?

Nee, het is niet slecht – het is juist essentieel voor hun spijsvertering. Zonder gastrolieten zouden ze moeite hebben om hun voedsel goed te verteren.

Wel is het belangrijk dat ze de juiste soort steentjes slikken. Te grote of scherpe stenen kunnen schade veroorzaken, maar dat gebeurt zelden in de natuur.

Doen andere dieren dit ook?

Ja! Struisvogels zijn niet de enige:

Kippen, duiven en andere vogels doen dit ook.
Sommige reptielen (zoals krokodillen) slikken ook stenen om te helpen bij de spijsvertering.
Zelfs sommige dinosauriërs slikten gastrolieten – dat weten we uit fossielen!

Wat betekent dat een Struisvogel zijn kop in het zand steekt?

Veel mensen denken dat struisvogels hun kop in het zand steken als ze bang zijn, zich willen verstoppen, of zich schamen. Dit beeld zie je vaak in tekenfilms of hoor je in spreekwoorden. Maar… dat is een mythe!

De waarheid: het is niet waar

Struisvogels steken hun kop niet in het zand. Als ze dat zouden doen, zouden ze stikken, want ze kunnen dan niet ademen. Het idee dat ze dat doen is een misverstand dat al eeuwenlang bestaat.

Wat doen struisvogels dan wél met hun kop?

Struisvogels buigen vaak hun nek naar de grond, maar dat heeft andere redenen:

Ze zoeken voedsel zoals zaden, insecten of kleine steentjes.
Ze draaien eieren om in het nest, dat op de grond ligt.
Ze leggen zich plat tegen de grond om zich te camoufleren bij gevaar – van een afstand lijkt het dan alsof hun kop “verdwijnt”.

Waar komt de mythe vandaan?

De oorsprong van deze mythe gaat terug tot de Romeinse tijd. Een schrijver en natuuronderzoeker genaamd Plinius de Oudere (23–79 na Christus) schreef in zijn boek Naturalis Historia dat struisvogels “hun hoofd verbergen in een struik of zand” als ze zich bedreigd voelen, alsof ze denken dat als zij niets zien, ze ook niet gezien worden.

Deze beschrijving werd eeuwenlang herhaald, en zo ontstond de foutieve overtuiging dat struisvogels hun kop in het zand steken.

Ja, dit was echt een Fabel.

Het dieet van de Struisvogel

Struisvogels zijn omnivoren, wat betekent dat ze zowel plantaardig als dierlijk voedsel eten. Ze eten wat ze in hun omgeving kunnen vinden, vooral op de savanne of in droge graslanden.

Hoe eet een struisvogel?

Struisvogels hebben geen tanden, dus ze slikken hun voedsel in één keer door. Om het voedsel in hun maag te helpen malen, slikken ze ook kleine steentjes (gastrolieten). Deze steentjes helpen om het voedsel fijn te malen in hun spiermaag.

Wat eten struisvogels precies?

Plantaardig voedsel:

Zaden
Grassen
Bladeren
Wortels
Vruchten (zoals bessen)
Bloemen
Schors van jonge planten

Dierlijk voedsel:

Insecten (zoals sprinkhanen, kevers)
Slakken
Kleine reptielen (zoals hagedissen)
Soms kleine knaagdieren

Andere dingen die ze eten:

Kleine steentjes (voor de spijsvertering)
Zand of aarde (soms per ongeluk)
Af en toe menselijke voorwerpen als ze in gevangenschap leven (zoals stukjes plastic – wat gevaarlijk is!)

Wat vinden struisvogels het lekkerst?

Struisvogels hebben voorkeuren! Ze eten graag:

Sappige vruchten (zoals vijgen of bessen)
Verse groene bladeren
Sprinkhanen of andere knapperige insecten
Zaden van gras – vooral in het regenseizoen

Wat mogen struisvogels niet eten?

Sommige dingen zijn slecht of gevaarlijk voor struisvogels:

Plastic of afval (kan vast komen te zitten in hun maag)
Zout voedsel (zoals menseneten)
Giftige planten (zoals nachtschade of bepaalde struiken)
Schimmelig of bedorven voedsel
Te grote stenen (kunnen schade veroorzaken in de maag)

Hebben struisvogels olie op hun veren?

Veel vogels hebben een speciale olielaag op hun veren, maar bij struisvogels is dat niet het geval. Struisvogels hebben geen olie op hun veren – en dat is heel logisch als je kijkt naar hun levensstijl.

Wat doet olie op veren bij andere vogels?

Bij veel vogels, zoals eenden, zwanen en meeuwen:

Komt er olie uit een stuitklier (ook wel uropygiale klier genoemd), vlak boven de staart.
Ze verspreiden die olie met hun snavel over hun veren.
De olie maakt de veren waterafstotend en helpt bij het onderhoud van het verenkleed.
Het beschermt tegen regen, kou en vuil – vooral belangrijk voor vogels die veel in of bij water leve

Waarom hebben struisvogels geen olie op hun veren?

Struisvogels:

Leven op het droge land, in warme, open gebieden zoals savannes en halfwoestijnen.
Hebben geen behoefte aan waterafstotende veren, omdat ze niet zwemmen of in natte omgevingen leven.
Hebben geen stuitklier zoals watervogels – dus ze maken ook geen olie aan.

Hun veren zijn:

Losser en pluiziger dan bij vliegende vogels.
Meer bedoeld voor isolatie tegen hitte en kou, en niet voor waterbescherming of vliegen.

Wat betekent dit?

De afwezigheid van olie op hun veren is een voorbeeld van evolutionaire aanpassing:

Struisvogels hebben zich aangepast aan een leven op de grond, in droge gebieden.
Ze hebben geen olie nodig, en dus is die functie in de loop van de tijd verdwenen.

Hoe drinkt een struisvogel?

Struisvogels leven vaak in droge gebieden, dus ze hebben zich goed aangepast aan het omgaan met weinig water. Toch drinken ze graag als er water beschikbaar is.

Hoe drinkt een struisvogel eigenlijk?

In tegenstelling tot veel andere vogels, kunnen struisvogels water opzuigen met hun snavel, net als zoogdieren.
Ze houden hun kop omlaag in het water en zuigen het naar binnen, zonder telkens hun kop omhoog te hoeven doen zoals duiven of kippen.
Ze kunnen in één keer veel water drinken, soms wel 3 tot 5 liter per keer!

Gedrag tijdens het drinken

Struisvogels zijn vaak voorzichtig bij waterbronnen, omdat roofdieren daar ook komen.
Ze kijken vaak eerst goed rond voordat ze drinken.
In groepen zie je soms dat één struisvogel op de uitkijk staat terwijl de anderen drinken.

Waar zoeken struisvogels water?

Struisvogels vinden water op verschillende manieren:

Natuurlijke waterbronnen zoals plassen, rivieren of drinkplaatsen.
Regenplassen na een bui.
Vocht in planten zoals sappige bladeren, wortels of vruchten.
In sommige gebieden drinken ze ook bij kunstmatige drinkplaatsen (zoals in reservaten of boerderijen).

Kunnen struisvogels zonder water?

Ja! Struisvogels kunnen meerdere dagen zonder direct water:

Ze kunnen tot 2 weken overleven zonder te drinken, zolang ze genoeg vocht uit voedsel halen.
Hun lichaam is goed in het vasthouden van water en het beperken van vochtverlies via ademhaling en uitwerpselen.

Kunnen Struisvogels gevaarlijk zijn?

Ja, struisvogels kunnen gevaarlijk zijn, vooral als ze zich bedreigd voelen of hun territorium of kuikens verdedigen. Hoewel ze meestal schuw zijn en mensen vermijden, kunnen ze agressief worden als ze zich in het nauw gedreven voelen.

Hoe valt een struisvogel aan?

Struisvogels gebruiken hun krachtige poten als wapen.
Ze kunnen slaan met één been en hebben scherpe klauwen aan hun tenen.
Eén van hun tenen heeft een grote, scherpe nagel die lijkt op een dolk.
Een schop van een volwassen struisvogel kan ernstige verwondingen veroorzaken, en in zeldzame gevallen zelfs dodelijk zijn.

Tekenen van agressie bij een struisvogel

Let op deze signalen:

De vogel staat rechtop en maakt zich groot.
Hij blaast zijn veren op en spreidt zijn vleugels.
Hij sist of maakt lage bromgeluiden.
Hij loopt dreigend op je af of maakt plotselinge bewegingen.

Als je deze signalen ziet: blijf kalm en houd afstand.

Wat moet je niet doen bij een struisvogel

Ren niet weg – dat triggert hun jachtinstinct.
Kom niet te dichtbij, vooral niet bij nesten of kuikens.
Maak geen plotselinge bewegingen of harde geluiden.
Kijk ze niet recht in de ogen op korte afstand – dat kan als een uitdaging overkomen.

Hoe overleef je een aanval van een struisvogel?

Ga plat op de grond liggen, met je gezicht naar beneden en je handen over je nek.
Probeer je klein te maken – struisvogels richten zich op grote, bewegende doelen.
Als je iets bij je hebt (zoals een tas of jas), gebruik dat als schild.
Klim op een verhoging of achter een boom als dat mogelijk is.

Kun je terugvechten?

In een noodsituatie kun je proberen jezelf te verdedigen, maar:

Terugvechten is gevaarlijk – struisvogels zijn sterk en snel.
Het is beter om te beschermen en ontwijken dan om aan te vallen.
Alleen als je geen andere keuze hebt, kun je proberen de poten of nek af te weren.

Hoeveel mensen sterven door struisvogel-aanvallen?

Dodelijke aanvallen zijn zeer zeldzaam.
Er zijn enkele meldingen per decennium wereldwijd.
Meestal gaat het om mensen die struisvogels houden op boerderijen of in het wild te dichtbij komen.